امضای دیجیتال چیست ؟

شاید تاکنون نامه های الکترونیکی متعددی را دریافت داشته اید که دارای مجموعه ای از حروف و اعداد در انتهای آنان می باشند . در اولین نگاه ممکن است اینگونه تصور گردد که اطلاعات فوق بی فایده بوده و شاید هم نشاندهنده بروز یک خطاء در سیستم باشد! در حقیقت ما شاهد استفاده از امضای دیجیتال در یک نامه الکترونیکی می باشیم . به منظور ایجاد امضای دیجیتال از یک الگوریتم ریاضی به منظور ترکیب اطلاعات در یک کلید با اطلاعات پیام ، استفاده می شود . ماحصل عملیات ، تولید رشته ای مشتمل بر مجموعه ای از حروف و اعداد است .یک امضای دیجیتال صرفا” به شما نخواهد گفت که ” این شخص یک پیام را نوشته است ” بلکه در بردارنده این مفهوم مهم است که : “این شخص این پیام را نوشته است ” .

علت استفاده از یک امضای دیجیتال چیست ؟
اجازه دهید برای پاسخ به سوال فوق ، سوالات دیگری را مطرح کنیم !

• برای تشخیص و تائید هویت فرد ارسال کننده یک نامه الکترونیکی از چه مکانیزمهائی استفاده می شود؟

• فرض کنید یک نامه الکترونیکی را از یکی از دوستان خود دریافت داشته اید که از شما درخواست خاصی را می نماید ، پس از مطالعه پیام برای شما دو سوال متفاوت مطرح می گردد : الف ) آیا این نامه را واقعا” وی ارسال نموده است ؟ ب ) آیا محتوای نامه ارسالی واقعی است و وی دقیقا” همین درخواست را داشته است ؟

• آیا وجود هر نامه الکترونیکی در صندوق پستی ، نشاندهنده صحت محتوا و تائید هویت فرد ارسال کننده آن است ؟

همانگونه که در مطلب ” مراقب ضمائم نامه های الکترونیکی باشید ” ، اشاره گردید ، سوءاستفاده از آدرس های Email برای مهاجمان و ویروس ها به امری متداول تبدیل شده است و با توجه به نحوه عملکرد آنان در برخی موارد شناسائی هویت فرد ارسال کننده یک پیام بسیار مشکل و گاها” غیرممکن است . تشخیص غیرجعلی بودن نامه های الکترونیکی در فعالیت های تجاری و بازرگانی دارای اهمیت فراوانی است .
یک نامه الکترونیکی شامل یک امضای دیجیتال، نشاندهنده این موضوع است که محتوای پیام از زمان ارسال تا زمانی که به دست شما رسیده است ، تغییر نکرده است . در صورت بروز هر گونه تغییر در محتوای نامه ، امضای دیجیتال همراه آن از درجه اعتبار ساقط می شود .

نحوه عملکرد یک امضای دیجیتال
قبل از آشنائی با نحوه عملکرد یک امضای دیجیتال ، لازم است در ابتدا با برخی اصطلاحات مرتبط با این موضوع بیشتر آشنا شویم :

• کلیدها ( Keys ) . از کلیدها به منظور ایجاد امضاهای دیجیتال استفاده می گردد . برای هر امضای دیجیتال ، یک کلید عمومی و یک کلید خصوصی وجود دارد : کلید خصوصی ، بخشی از کلید است که که شما از آن به منظور امضای یک پیام استفاده می نمائید . کلید خصوصی یک رمزعبور حفاظت شده بوده و نمی بایست آن را در اختیار دیگران قرار داد . کلید عمومی ، بخشی از کلید است که امکان استفاده از آن برای سایر افراد وجود دارد . زمانی که کلید فوق برای یک حلقه کلید عمومی ( public key ring) و یا یک شخص خاص ارسال می گردد ، آنان با استفاده از آن قادر به بررسی امضای شما خواهند بود .

• حلقه کلید ( Key Ring ) ، شامل کلید های عمومی است . یک حلقه کلید از کلید های عمومی افرادی که برای شما کلید مربوط به خود را ارسال نموده و یا کلیدهائی که از طریق یک سرویس دهنده کلید عمومی دریافت نموده اید، تشکیل می گردد . یک سرویس دهنده کلید عمومی شامل کلید افرادی است که امکان ارسال کلیدعمومی در اختیار آنان گذاشته شده است .

• اثرانگشت : زمانی که یک کلید تائید می گردد ، در حقیقت منحصربفرد بودن مجموعه ای از حروف و اعداد که اثرانگشت یک کلید را شامل می شوند . تائید می گردد .

• گواهینامه های کلید : در زمان انتخاب یک کلید از روی یک حلقه کلید ، امکان مشاهده گواهینامه ( مجوز ) کلید وجود خواهد داشت . دراین رابطه می توان به اطلاعات متفاوتی نظیر صاحب کلید ، تاریخ ایجاد و اعتبار کلید دست یافت .

نحوه ایجاد و استفاده از کلید ها :

• تولید یک کلید با استفاده از نرم افزارهائی نظیر PGP ( اقتباس شده از کلمات Pretty Good Privacy )و یا GnuPG ( اقتباس شده از کلمات GNU Privacy Guard )

• معرفی کلید تولید شده به سایر همکاران و افرادی که دارای کلید می باشند .

• ارسال کلید تولید شده به یک حلقه کلید عمومی تا سایر افراد قادر به بررسی و تائید امضای شما گردند .

• استفاده از امضای دیجیتال در زمان ارسال نامه های الکترونیکی . اکثر برنامه های سرویس دهنده پست الکترونیکی دارای پتانسیلی به منظور امضاء یک پیام می باشند .